Wystawa manuskryptów muzycznych

02

Temat tegorocznej wystawy rękopisów muzycznych, nawiązujący do motta XXII Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena, brzmi: Beethoven i wielkie rocznice. Podczas gdy program festiwalu odnosi się do wielu przypadających w tym roku ważnych rocznic, scenariusz wystawy w Bibliotece Jagiellońskiej osnuty został wokół jednej z nich, szczególnie istotnej: setnej rocznicy utworzenia niepodległego państwa polskiego. Dlatego też, obok autografów dzieł wielkiego wiedeńskiego mistrza, jego symfonii, kompozycji kameralnych i fortepianowych, zaprezentowane zostały rękopisy dzieł najważniejszych postaci z historii polskiej muzyki okresu zaborów, czasu kiedy polska kultura, również kultura muzyczna, za jeden z najważniejszych celów stawiała sobie tworzenie i podtrzymywanie narodowej tożsamości pozbawionych własnego państwa Polaków.

Trzon tegorocznej ekspozycji stanowią autografy dzieł patrona Festiwalu, Ludwiga van Beethovena. Niezwykle cenne i udostępniane jedynie przy wyjątkowych okazjach rękopisy dają możliwość wglądu nie tylko w charakter pisma, ale też w charakter samego kompozytora, w jego artystyczną osobowość. Bez wątpienia stanowią one również świadectwo twórczego procesu i źródło do badań nad sposobem powstawania dzieł. W szczególności cenne są pod tym względem liczne pozostawione przez kompozytora szkicowniki: małe, kieszonkowe zeszyciki bądź większe woluminy, przeznaczone do użytku w pracowni, przy biurku. Stanowiły one swego rodzaju zewnętrzne nośniki, na które przelewał Beethoven swoje „muzyczne myśli”, usiłując uporządkować bądź uchronić od zapomnienia jakąś ulotną część swojego twórczego przeżycia, wewnętrznego zmagania, kompozytorskiego procesu, który zazwyczaj jest niemal niedostępny dla innych osób, zarówno dla słuchaczy, melomanów, jak i badaczy, muzykologów. W rękopisach tych ów wewnętrzny świat Beethovena pozostawił namacalny, fizyczny ślad, niełatwy do odczytania, trudny do zrozumienia, ale oferujący możliwość szczególnego, intymnego niemal kontaktu z artystą w jego twórczej pracowni.

04Kontrapunktem dla twórczości niemieckiego kompozytora będą rękopisy kompozytorów i dzieł muzycznych szczególnie ważnych dla polskiej kultury okresu zaborów. Zaprezentowany średniowieczny rękopis Bogurodzicy oraz wczesne wydanie Mazurka Dąbrowskiego to zapisy dwóch dzieł muzycznych przez długi czas konkurujących do miana polskiego hymnu narodowego. Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza i ich muzyczne opracowania a także pieśniowa twórczość Stanisława Moniuszki stanowią przykłady twórczości mającej podtrzymywać narodową tożsamość Polaków, pisanej „ku pokrzepieniu serc”. Twórczość Fryderyka Chopina i Karola Szymanowskiego, których autografy również zaprezentowano, to dwa punkty w historii polskiej muzyki okresu zaborów, w których element narodowy został wcielony w twórczość najwyższej artystycznej próby, mającą charakter uniwersalny.

Prezentowane rękopisy muzyczne pochodzą ze zbiorów dawnej Pruskiej Biblioteki Państwowej w Berlinie oraz Sekcji Zbiorów Muzycznych Biblioteki Jagiellońskiej. Ryciny i fotografie stanowią część kolekcji Sekcji Zbiorów Graficznych i Kartograficznych BJ. Szczególne wyrazy podziękowania kieruję w kierunku Państwa Krzysztofa i Elżbiety Pendereckich, którzy uprzejmie zgodzili się udostępnić na potrzeby wystawy autograf szkiców do Pasji wg św. Łukasza Krzysztofa Pendereckiego oraz dyplom profesora honorowego przyznany przez Konserwatorium Warszawskie I. J. Paderewskiemu, Pani Justyny Szombary z Ośrodka Dokumentacji Muzyki Polskiej XIX i XX wieku im. I. J. Paderewskiego oraz Dyrekcji Instytutu Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego za wypożyczenie na wystawę autografu szkiców Fantazji Polskiej Ignacego Jana Paderewskiego, a także w kierunku Pana Profesora Krzysztof Ożoga, Dyrektora Archiwum Uniwersytetu Jagiellońskiego, za udostępnienie dyplomu doktora honoris causa UJ dla I. J. Paderewskiego.

Termin: 13.03.2018 – 30.03.2018
Miejsce: sala wystawowa Biblioteki Jagiellońskiej (wejście od ul. Oleandry 3), pon-pt 10-17, sob 10-14
Organizator: Biblioteka Jagiellońska oraz Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena
WSTĘP WOLNY