W epoce romantycznej miniatura instrumentalna obok pieśni była powszechnym środkiem artystycznej wypowiedzi. W owych lapidarnych dziełach kompozytorzy dzielili się najbardziej osobistymi odczuciami i określali wobec otaczającej ich rzeczywistości, czyniąc je muzyczną metaforą „kropli wody, w której odbija się świat”.
Felix Mendelssohn-Bartholdy jako pierwszy określił liryczną miniaturę fortepianową „pieśnią bez słów”. W latach 1829-1845 napisał 48 utworów tak nazwanych, które zostały opublikowane w 8 księgach (2 ostatnie księgi już po śmierci kompozytora). Większość z owych miniatur utrzymana jest w jednolitym tonie ekspresywnym i tylko nieliczne posiadają fragmenty kontrastowe. Pieśni bez słów szybko stały się znane i popularne, a ich nazwę przejęli inni kompozytorzy. W liście do przyjaciela, który pytał Mendelssohna o znaczenie niektórych „pieśni bez słów”, przeciwstawiając się próbom stosowania dookreśleń kompozytor napisał: „To, co kocham w muzyce, która do mnie przemawia, to nie myśl zbyt niejasna, by ją wyrazić słowami, ale zbyt konkretna”.
Podczas wieczornego recitalu wybrane Pieśni bez słów Mendelssohna wykona Tomasz Ritter, zwycięzca I Międzynarodowego Konkursu Chopinowskiego na Instrumentach Historycznych (2018). W jego wykonaniu usłyszymy także Sonatę fortepianowa D-dur Józefa Elsnera, napisaną w końcowych latach pobytu kompozytora we Lwowie; przedostatnią Sonatę E-dur op. 109 Ludwiga van Beethovena z 1820 roku, której rozbudowany finał jest sześcioma wariacjami opartymi na „śpiewnym” temacie (Gesangvoll, mit innigster Empfindung); oraz skomponowane w 1841 roku przez Chopina Preludium cis-moll op. 45 i Balladę As-dur op. 47.
