VI Festiwal romantycznych kompozycji – zapowiedź koncertu finałowego 05.09.2024

Pozostaje zagadką, dlaczego Franciszek Schubert pisząc w grudniu 1820 roku sławne Allegro assai w tonacji c-moll – pierwszą część dwunastego w dorobku twórczym kwartetu – nie dopełnił cyklu o kolejne części. Nakreślił jeszcze 41 taktów początkowych części wolnej Andante, ale do pracy nad kwartetem już nie powrócił. W późniejszych latach skomponował trzy kolejne dzieła w tym gatunku o pełnym złożonym z 4 części cyklu, w tym sławny Kwartet d-moll „Śmierć i dziewczyna” D. 810. Walory tej przejmującej muzyki – dramatycznej i burzliwej w swym wyrazie – docenił Johannes Brahms, w którego zbiorach muzykaliów znalazł się rękopis dzieła i on też przyczynił się do pierwszego druku partytury w 1870 roku.

W I połowie XIX wieku muzyka kameralna George’a Onslowa cieszyła się wielkim powodzeniem i uznaniem, stanowiąc źródło inspiracji dla wielu kompozytorów. Kwartet F-dur powstał w 1832 roku i został wydany w zbiorze trzech kwartetów opusu 46. Szczególna rola przypada w nim wiolonczeli, która intonuje główny tematy w pierwszej części o formie sonatowej oraz w wolnej części drugiej (tu temat wprowadzony jest w artykulacji pizzicato). Trzecia część cyklu jest stylizowanym menuetem, o zatartych cechach tanecznych i motorycznej rytmice bliskiej scherzu, z kontrastowym triem opartym na quasi sygnałowym motywie myśliwskim. Finał to rondo sonatowe, którego szybka narracja muzyczna i pęd rytmiczny nawiązują do scherza.

Dzieła kameralne George’a Onslowa, wśród których znajduje się m.in. 36 kwartetów i 34 kwintety smyczkowe, popadły w XX wieku w zapomnienie i dopiero od połowy lat 80-tych, kiedy obchodzono 200. rocznicę urodzin kompozytora, są na nowo przywracane do repertuaru koncertowego. Świetnie brzmiący i mistrzowsko napisany Kwartet smyczkowy F-dur daje wyobrażenie, dlaczego muzykę tego twórcy cenili Beethoven, Schubert, Schumann, Mendelssohn i inni.

Podczas finałowego koncertu festiwalu dzieła Schuberta i Onslowa wykona Ãtma Quartet. Zwieńczeniem występu zespołu będzie pierwszy z dwóch kwartetów Stanisława Moniuszki, zadedykowany Józefowi Elsnerowi Kwartet d-moll. Jest to młodzieńcza kompozycja napisana w 1839 roku podczas studiów Moniuszki w Berlinie u Carla Friedrich Rungenhagena i nosząca jeszcze wyraźne ślady stylistyki okresu klasycznego.