Jean Sibelius (1865-1957)
Finlandia op. 26
W roku 1898 car Mikołaj II powołał na stanowisko gubernatora prowincji fińskiej Nikołaja Bobrikowa, który rozpoczął bezwzględną politykę rusyfikacji cieszących się dotąd względną autonomią ziem. Rozpoczęła się likwidacja instytucji i czasopism, kibitki zapełniły się zesłańcami. W odpowiedzi 4 grudnia 1899 roku w Svenska Teatern w Helsinkach urządzono święto wolnej prasy, połączone z prezentacją „żywych obrazów” o patriotycznej wymowie. Muzykę napisał Sibelius, już wtedy uważany za najwybitniejszego fińskiego artystę. Obraz zatytułowany Suomi herää (Finlandia przebudzona) wywarł wielkie wrażenie. Kilka miesięcy później Sibelius opracował go w postaci poematu symfonicznego.
„Od opresji i niewoli poprzez walkę ku zwycięstwu” – tak można odczytać zamysł tej krótkiej kompozycji. Jakże był on bliski polskim kompozytorom! Dość wspomnieć symfonie Sowińskiego, Noskowskiego, Karłowicza, Paderewskiego i Młynarskiego… Finlandia Sibeliusa rozpoczyna się posępnym chorałem, który wkrótce przechodzi w gwałtowną scenę bitewną. Drugi temat w tonacji durowej wyzyskuje ten sam motyw rytmiczny, ale jego melodia pełna jest wiary w zwycięstwo. Zamiast przetworzenia pojawia się natchniony hymn, zaczerpnięty z fragmentu pieśni chóralnej Herää, Suomi! Emila Genetza, co dla fińskich słuchaczy musiało być oczywiste. Trzeba przyznać, że dopiero pod piórem Sibeliusa nabrał on głębokiego wyrazu. Hymn ten powraca w samym zakończeniu jako pieśń triumfu.
Gubernator Bobrikow zginął 16 VI 1904 roku w gmachu fińskiego Senatu. Sprawiedliwość wymierzył mu Eugeniusz Schaumann, rodem z Radomia.
Maciej Negrey