Antonio Vivaldi (1678-1741)
Sonata d-moll op. 1 nr 12
La Follia RV 63
Zbiór 12 sonat triowych opus 1 wydany został w 1705 roku w weneckim wydawnictwie Giuseppe Sali. Tak jak większość opublikowanych zbiorów Vivaldiego stał się znany w całej Europie i za życia kompozytora był jeszcze czterokrotnie wydawany. Dedykowany jest hr. Annibale Gambara.
Na przełomie XVII i XVIII wieku sonata triowa była we Włoszech jednym z najpopularniejszych gatunków muzyki instrumentalnej. Wzorem dla kompozytorów były cztery zbiory sonat napisane przez Arcangelo Corellego. Opanowanie tego gatunku uchodziło powszechnie za sprawdzian kompozytorskiego talentu, pozwalający pokazać umiejętności równoczesnego kształtowania melodii i snucia kontrapunktu.
Vivaldi podobnie jak Albinoni i Caldara, debiutował zbiorem 12 sonat triowych. Przeznaczone są one na dwoje skrzypiec i wiolonczelę (właściwie violone) lub klawesyn. Są to najwcześniejsze z zachowanych utworów Vivaldiego. Charakteryzują się indywidualnym i w pełni uformowanym stylem.
Tak jak w wydanym pięć lat wcześniej opusie 5 Corellego, ostatnią sonatą zbioru są wariacje ostinatowe oparte na popularnej formule basowej La Follia. Nazwa (oznaczająca szaleństwo, obłąkanie) i struktura basu wywodziła się z dawnego tańca portugalskiego. Sonatę rozpoczyna temat w wolnym tempie (Adagio), przypominający majestatyczną i poważną sarabandę. Następuje po nim 19 wariacji w różnych tempach. Są one maksymalnie zróżnicowane i wirtuozowskie. W niektórych czytelne są odniesienia do różnych stylizowanych tańców. W postaci skondensowanej pokazana w nich jest cała wiedza Vivaldiego na temat techniki instrumentalnej.
Ewa Siemdaj