V Festiwal romantycznych kompozycji dzień 6

Kacper Nowak, znakomity polski wiolonczelista młodego pokolenia mieszkający w Belgii, od 2021 roku gra w duecie z pianistą Łukaszem Krupińskim. Artyści wspólnie koncertowali w Londynie a także w Belgii i Niemczech. Jesienią tego roku pojawi się na rynku muzycznym ich pierwsza wspólna płyta. Podczas festiwalu zaprezentują dzieła Felixa Mendelssohna-Bartholdy’ego i Roberta Schumanna, uznawane za mistrzowskie przykłady romantycznych utworów na ten skład instrumentów. Intrygującym dopełnieniem programu koncertu są pieśni Schumanna w autorskiej transkrypcji na wiolonczelę i fortepian Kacpra Nowaka i Łukasza Krupińskiego

Panuje powszechne przekonanie, że brzmienie wiolonczeli doskonale imituje głos ludzki. Być może dlatego jedyną Pieśń bez słów (1845) nie fortepianową powierzył Mendelssohn temu instrumentowi. Zainteresowanie wiolonczelą jako instrumentem solowym łączy się również z faktem, że młodszy brat kompozytora – Paul był utalentowanym wiolonczelistą, jednak obrał zgodny z tradycją rodzinną zawód bankiera. Z myślą o nim Mendelssohn napisał w 1843 roku II Sonatę D-dur op. 58. Jej muzyka odbija jak w soczewce najważniejszą cechę kompozytorskiego stylu: zakorzeniona w klasycznych regułach budowa części i układ cyklu wypełniona jest romantyczną treścią. Pewne pomysły muzyczne II Sonaty bliskie są innym dziełom Mendelssohna: żywiołowość tematu I. części przypomina początek Symfonii „włoskiej”, kapryśne scherzando w części drugiej nawiązują do „elfickiej” atmosfery Snu nocy letniej. Wyjątkowy charakter ma część trzecia (Adagio), w której arpeggiowe akordy fortepianu towarzyszą retorycznej wypowiedzi wiolonczeli, nasuwając skojarzenia ze stylem Bacha – kompozytora, którego muzykę Mendelssohn odkrywał dla romantyków. Porywający finał jest wirtuozowskim wyzwaniem dla obu wykonawców.

Fantasiestücke op. 73 są to 3 krótkie poetyckie utwory powstałe w ciągu zaledwie dwóch dni w lutym 1849 roku. Pierwotnie pomyślane zostały na klarnet i fortepian, ale jednocześnie Schumann zanotował dwie ich wersje – na skrzypce oraz na wiolonczelę. Każda z fantazji nawiązuje do stanu emocjonalnego dookreślonego oznaczeniem początkowym. Według kompozytora mają być grane attacca (bez przerwy) tworząc iluzję jednego utworu kontrastującego emocjami. Po melancholijnej fantazji początkowej (Zart und mit Ausdruck – delikatnie i z wyrazem) następuje w drugiej ożywiony, lecz nie pozbawiony refleksyjnych momentów dialog instrumentów (Lebhaft, leicht – żywo, lekko), po którym gwałtowna i wybuchowa fantazja końcowa (Rasch und mit Feuer – szybko i z ogniem) prowadzi do triumfalnego zakończenia. Schumann – żarliwy romantyk – głęboko wierzył w nieograniczoną wyobraźnię kompozytora jako warunek uzyskania idealnej ekspresji uchwyconej w dźwięku.